मौर्य साम्राज्य (सुमारे 322–185 BCE) हे प्राचीन भारतातील एक महान साम्राज्य होते, ज्याची स्थापना चंद्रगुप्त मौर्याने केली आणि त्याचे शेवटचे शासक बृहद्रथ मौर्य होते. या काळात कृषी व्यवस्थेत महत्त्वपूर्ण सुधारणा आणि विकास घडवून आणले गेले. मौर्य काळातील कृषी तंत्रज्ञान, सिंचन व्यवस्थापन, पिकांची विविधता, आणि आर्थिक सुधारणा यांनी शेतकऱ्यांच्या जीवनात मोठे परिवर्तन घडवले. या लेखात, मौर्य […]
वर्तमान काळात तंत्रज्ञानाच्या क्षेत्रात मोठी प्रगती होत आहे, ज्यामुळे शेतकर्‍यांच्या जीवनात सुधारणा घडवता येईल. यामध्ये चॅट-जीपीटी / ChatGPT हे एक महत्त्वाचे साधन आहे, जे शेतकर्‍यांना विविध प्रकारच्या सल्ला, माहिती व सहाय्य प्रदान करू शकते. चला तर मग, शेतकर्‍यांनी ChatGPT कसे वापरावे हे पाहूया. 1. ChatGPT म्हणजे काय? ChatGPT हा एक अत्याधुनिक भाषा मॉडेल आहे जो […]
भारतीय कृषी संशोधन परिषद (ICAR) आणि महाराष्ट्र कृषी शिक्षण व संशोधन परिषद (MCAER) या दोन महत्त्वाच्या संस्थांबद्दल शेतकरी आणि विद्यार्थ्यांना माहिती असणे आवश्यक आहे. या लेखात, आपण या संस्थांचे उद्दिष्ट, इतिहास, त्यांनी केलेले कार्य आणि सामान्य नागरिक म्हणून आपण त्यांच्याशी कसे जोडलेले राहू शकतो, याबद्दल माहिती घेऊ. भारतीय कृषी संशोधन परिषद /The Indian Council of […]
सेंद्रिय शेती ही आधुनिक काळात वाढती लोकप्रियता मिळवणारी शेती पद्धती आहे. पर्यावरण पूरकता, आरोग्यवर्धक अन्न आणि शाश्वत विकास यासाठी सेंद्रिय शेतीचे महत्व वाढले आहे. परंतु, सेंद्रिय शेतीतही काही आव्हाने आहेत, ज्यांचा सामना करूनच शेतकऱ्यांना यश मिळवता येईल. या लेखात आपण सेंद्रिय शेतीतील आव्हाने, संधी, आणि या आव्हानांचा सामना कसा करावा हे जाणून घेऊ. सेंद्रिय शेतीतील […]
फर्टिगेशन हे खते आणि सिंचन यांचे मिश्रण आहे. फर्टीगेशनने सिंचन प्रणाली द्वारे थेट पिकांना पोषक द्रव्ये पोहोचविण्याची कार्यक्षम आणि प्रभावी पद्धत देऊन आधुनिक शेतीमध्ये क्रांती घडवून आणली आहे. या नाविन्यपूर्ण तंत्राने भारतासह जगभरातील शेतकऱ्यांमध्ये लोकप्रियता मिळवली आहे, जिथे ते पीक उत्पादन वाढविण्यासाठी आणि खतांच्या नुकसानास मर्यादित करण्यासाठी एक महत्त्वाचे तंत्र म्हणून उदयास आले आहे. फर्टिगेशन […]
अलिकडच्या वर्षांत, ड्रोन तंत्रज्ञानाचा अवलंब केल्याने जगभरातील कृषी पद्धतींमध्ये क्रांती झाली आहे, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना पीक व्यवस्थापन वाढवण्यासाठी, उत्पादन वाढवण्यासाठी आणि खर्च कमी करण्यासाठी नवीन साधने उपलब्ध झाली आहेत. भारतात, शेतीमध्ये ड्रोनचा वापर वेगाने होत आहे, पीक निरीक्षण, कीटक व्यवस्थापन आणि सिंचन यामधील विविध आव्हानांना तोंड देण्यासाठी शेतकऱ्यांना नाविन्यपूर्ण उपाय सादर करत आहेत. तथापि, ड्रोन ऑपरेशन्स […]
नवीन जमीन खरेदी करण्यापूर्वी, मोजनीपूर्वी आणि पिके, पशुसंवर्धन, कृषी-वनीकरण आणि इतर क्रियाकलापांचे प्रभावीपणे नियोजन करण्यासाठी शेतकरी आणि जमीनमालकांसाठी शेतजमिनीचे क्षेत्रफळ समजून घेणे महत्त्वाचे आहे. जमीन मोजण्याच्या पारंपारिक पद्धतींना मर्यादा आहेत, तर आधुनिक तंत्रज्ञान नाविन्यपूर्ण उपाय देते. या लेखात, शेतजमिनीच्या क्षेत्राचा अंदाज लावण्यासाठी गुगल मॅप्स (Google Maps) कसे वापरता येऊ शकते ते शोधू. डिजिटल मॅपिंग तंत्रज्ञानाच्या […]
भारतात, भूजल हे शेतीसाठी पाण्याचा एक महत्त्वाचा स्त्रोत आहे. आशियाई विकास संशोधन संस्था (ADRI) नुसार, भारतात शेतीच्या सिंचनासाठी आवश्यक असलेल्या एकूण पाण्यापैकी सुमारे 45% पाणी, आणि एकूण घरगुती पाण्याच्या गरजापैकी सुमारे 80% पाणी भूजल स्रोतातून येते. सिंचन, पिण्याचे पाणी आणि पशुधन संगोपन यासारख्या विविध गरजांसाठी विहीर किंवा बोअरवेल खोदणे ही एक महत्त्वाची पायरी आहे. तथापि, […]
पाणी जीवनासाठी आवश्यक आहे, तरीही जगभरातील कोट्यवधी लोकांना स्वच्छ आणि सुरक्षित पिण्याच्या पाण्याचा अभाव आहे. गोड्या पाण्याच्या महत्त्वाबद्दल जागरुकता निर्माण करणे आणि जलस्रोतांच्या शाश्वत व्यवस्थापनासाठी समर्थन करणे या उद्दिष्टाने दरवर्षी 22 मार्च रोजी जागतिक जल दिन साजरा केला जातो. आपल्या जीवनात पाण्याचे महत्त्व: पाणी जगण्यासाठी अनिवार्य आहे आणि जीवनाच्या विविध पैलूंमध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते. पाणी […]
कृषी आणि शेतकरी कल्याण मंत्रालय (The Ministry of Agriculture and Farmers’ Welfare (MoA&FW)) ही भारतातील कृषी क्षेत्राच्या विकासाची आणि नियमनाची देखरेख करण्याचे काम सोपवलेली एक प्रमुख सरकारी संस्था आहे. शाश्वत कृषी विकासाला चालना देण्यासाठी आणि शेतकऱ्यांच्या कल्याणासाठी स्थापन करण्यात आलेले हे मंत्रालय देशभरात अन्न सुरक्षा आणि ग्रामीण समृद्धी सुनिश्चित करण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते. इतिहास: कृषी […]