भारतातील पद्म पुरस्कार हे देशातील सर्वोच्च नागरी सन्मानांपैकी एक आहेत, जे दरवर्षी विशिष्ट क्षेत्रांमध्ये उल्लेखनीय कामगिरी करणाऱ्या व्यक्तींना प्रदान केले जातात. १९५४ साली या पुरस्कारांची सुरुवात झाली आणि ते तीन श्रेणींमध्ये दिले जातात:
- पद्म विभूषण – असामान्य आणि विशिष्ट कामगिरीसाठी.
- पद्म भूषण – उच्च श्रेणीची विशिष्ट सेवा
- पद्मश्री – कोणत्याही क्षेत्रातील उल्लेखनीय योगदानासाठी.
२६ जानेवारी २०२५ रोजी जाहीर झालेल्या पद्म पुरस्कारांमध्ये महाराष्ट्रातील १४ मानकऱ्यांचा समावेश आहे. त्यांच्या कार्यक्षेत्रातील उल्लेखनीय कामगिरीमुळे त्यांनी हा सन्मान प्राप्त केला आहे. या लेखात आपण या मानकऱ्यांची माहिती, त्यांचे क्षेत्र, आणि त्यांचे योगदान जाणून घेऊ.
महाराष्ट्रातील २०२५ चे पद्म पुरस्कार विजेते
१. श्री मनोहर जोशी (मरणोत्तर)
- पुरस्कार: पद्मभूषण
- कार्यक्षेत्र: राजकारण आणि समाजसेवा
- योगदान: महाराष्ट्राचे माजी मुख्यमंत्री आणि लोकसभा अध्यक्ष म्हणून त्यांनी राज्य आणि राष्ट्रीय पातळीवर महत्त्वाची भूमिका बजावली. सामाजिक कल्याणासाठी त्यांनी घेतलेली पुढाकार विशेष आहे.
२. श्री पंकज उदास (मरणोत्तर)
- पुरस्कार: पद्मभूषण
- कार्यक्षेत्र: कला (संगीत)
- योगदान: गझल गायनाच्या क्षेत्रात अमूल्य योगदान देणारे प्रसिद्ध गायक. भारतीय गझल संगीताला जागतिक स्तरावर ओळख मिळवून दिली.
३. श्री शेखर कपूर
- पुरस्कार: पद्मभूषण
- कार्यक्षेत्र: कला (चित्रपट निर्मिती)
- योगदान: आंतरराष्ट्रीय स्तरावर प्रसिद्ध दिग्दर्शक. “बँडिट क्वीन” आणि “एलिझाबेथ” सारख्या चित्रपटांतून त्यांनी भारतीय आणि पाश्चात्य चित्रपटसृष्टीत योगदान दिले.
४. श्री अच्युत रामचंद्र पळव
- पुरस्कार: पद्मश्री
- कार्यक्षेत्र: कला (कैलिग्राफी)
- योगदान: अक्षरलेखनाच्या माध्यमातून भारतीय परंपरा आणि आधुनिकतेचा मिलाफ साधणारे आंतरराष्ट्रीय ख्यातीचे कलाकार.
५. श्रीमती अरुंधती भट्टाचार्य
- पुरस्कार: पद्मश्री
- कार्यक्षेत्र: वाणिज्य (बँकिंग आणि वित्त)
- योगदान: स्टेट बँक ऑफ इंडियाच्या पहिल्या महिला चेअरपर्सन म्हणून त्यांनी वित्तीय क्षेत्रात क्रांतिकारक बदल घडवले.
६. श्री अशोक लक्ष्मण सराफ
- पुरस्कार: पद्मश्री
- कार्यक्षेत्र: कला (अभिनय)
- योगदान: मराठी चित्रपटसृष्टीतील हास्यसम्राट. अभिनयाच्या क्षेत्रातील त्यांचे योगदान अपूर्व आहे.
७. श्रीमती अश्विनी भिडे देशपांडे
- पुरस्कार: पद्मश्री
- कार्यक्षेत्र: कला (संगीत)
- योगदान: हिंदुस्तानी शास्त्रीय गायनाच्या क्षेत्रात ख्याती मिळवणाऱ्या गायिका, ज्यांनी अनेक आंतरराष्ट्रीय संगीत मैफिलींमध्ये भारताचे प्रतिनिधित्व केले.
८. श्री चैतराम देऊचंद पवार
- पुरस्कार: पद्मश्री
- कार्यक्षेत्र: पर्यावरण संवर्धन
- योगदान: पारंपरिक जल व्यवस्थापन आणि पर्यावरण संवर्धनासाठी त्यांनी घेतलेले पुढाकार आदर्श आहेत.
९. श्रीमती जसपिंदर नरूला
- पुरस्कार: पद्मश्री
- कार्यक्षेत्र: कला (संगीत)
- योगदान: प्रसिद्ध पार्श्वगायिका, ज्यांनी भारतीय संगीताला नवीन उंचीवर नेले.
१०. श्री मारुती भुजंगराव चितमपल्ली
- पुरस्कार: पद्मश्री
- कार्यक्षेत्र: पर्यावरण संवर्धन
- योगदान: वन्यजीव संरक्षण आणि पर्यावरण शिक्षणाच्या क्षेत्रातील महत्त्वपूर्ण योगदान.
११. श्री रणेंद्र भानू माजुमदार
- पुरस्कार: पद्मश्री
- कार्यक्षेत्र: कला (संगीत)
- योगदान: भारतीय बासरीवादनात सर्वात प्रतिष्ठित नाव
१२. श्री सुभाष खेतुलाल शर्मा
- पुरस्कार: पद्मश्री
- कार्यक्षेत्र: समाजसेवा
- योगदान: शाश्वत शेतीचे प्रवर्तक. अनेक दशकांपासून ते महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांमध्ये सेंद्रिय शेतीचे नेतृत्व करत आहेत.
१३. श्री वासुदेव कामत
- पुरस्कार: पद्मश्री
- कार्यक्षेत्र: कला (चित्रकला)
- योगदान: चित्रकलेतून भारतीय परंपरेचे दर्शन घडवणारे विख्यात कलाकार.
१४. श्री विलास डांगरे
- पुरस्कार: पद्मश्री
- कार्यक्षेत्र: वैद्यकीय क्षेत्र
- योगदान: नागपूर येथील ख्यातनाम होमिओपॅथिक तज्ज्ञ, ज्यांनी आरोग्य क्षेत्रात मोठे योगदान दिले आहे.
पद्म पुरस्कार हे केवळ व्यक्तींच्या यशाची ओळख नाही, तर त्यांच्या समाजासाठी दिलेल्या योगदानाचेही प्रतीक आहेत. २०२५ मध्ये महाराष्ट्रातील १४ मानकऱ्यांनी विविध क्षेत्रांत केलेल्या अतुलनीय कार्यामुळे हा सन्मान मिळवला. त्यांच्या यशाची कहाणी समाजाला प्रेरणादायी असून पुढील पिढ्यांसाठी दीपस्तंभ ठरेल.
पद्म पुरस्कार विजेत्यांची संपूर्ण यादी येथे उपलब्ध आहे: https://www.mha.gov.in/sites/default/files/2025-01/Padma_Awards2025_25012025.pdf