जैविक शेती करणाऱ्या शेतकऱ्यांसाठी योग्य बाजारपेठ शोधणे आणि उत्पादनाला चांगली किंमत मिळवणे मोठे आव्हान असते. जैविक उत्पादनांसाठी जास्त मेहनत आणि संसाधने लागतात, त्यामुळे त्यांची किंमतही तुलनेत जास्त असते. मात्र, बाजारात कमी दरात सहज उपलब्ध असलेल्या पारंपरिक उत्पादनांसमोर जैविक उत्पादन विकणे कठीण जाते. विशेषतः नाशवंत उत्पादन वेळेवर विकणे महत्त्वाचे असते, अन्यथा नुकसान होऊ शकते. म्हणूनच, शेतकऱ्यांनी […]
हिरवळीचे खत (Green manure) म्हणजे शेतीसाठी निसर्गाचा अनमोल वरदान! मातीची सुपीकता वाढवण्यासाठी विशिष्ट पिके शेतीत पेरली जातात आणि त्यानंतर ती जमिनीत मिसळली जातात, ज्यामुळे जमिनीतील सेंद्रिय पदार्थ वाढतात आणि उत्पादनक्षमतेत मोठी वाढ होते. हे तंत्र केवळ पर्यावरणपूरकच नाही, तर कमी खर्चिक आणि दीर्घकालीन फायदे देणारेही आहे. या लेखात आपण हिरवळीच्या खतांचे विविध प्रकार, फायदे, तसेच […]
भारतात कृषी हा अर्थव्यवस्थेचा मुख्य आधारस्तंभ आहे. मात्र, केवळ कच्च्या शेती उत्पादनावर अवलंबून न राहता त्यावर प्रक्रिया करून अधिक उपयुक्त आणि बाजारात मागणी असलेली उत्पादने तयार करणे आवश्यक आहे. यालाच कृषी प्रक्रिया (Agri Processing) असे म्हणतात. कृषी प्रक्रियेमुळे शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढते, अन्नाचा वापर अधिक प्रभावी होतो आणि ग्रामीण भागात रोजगाराच्या संधी निर्माण होतात. सध्या भारतात […]
योग हा केवळ शारीरिक व्यायाम नाही, तर शरीर, मन आणि आत्म्याच्या एकात्मतेसाठी एक शास्त्रशुद्ध प्रणाली आहे. भारतात उदयास आलेल्या या प्राचीन विद्येचा उल्लेख ऋग्वेद, पतंजली योगसूत्रे आणि उपनिषदांमध्ये आढळतो. आजच्या धावपळीच्या जीवनशैलीत, योगाचे महत्त्व अधिक वाढले आहे. या लेखात योगाचा इतिहास, उत्पत्ती, विविध प्रकार आणि फायदे जाणून घेऊया. योगाचा इतिहास, उत्पत्ती आणि विविध प्रकार योग […]
शहरातील वाहन चालवणे आणि वीकेंडला आपल्या शेतात किंवा गावाकडे जाणे यासाठी योग्य कार निवडणे हे मोठे आव्हान असते. एकीकडे, शहरात कार वापरण्यास सोपी आणि इंधन-कार्यक्षम असावी, तर दुसरीकडे, ग्रामीण भागातील खडबडीत रस्त्यांवर चालू शकेल अशी मजबूत गाडीही आवश्यक असते. त्यामुळे, “शहर व शेत दोन्हीकडे चालणारी उत्तम कार कोणती?” हा प्रश्न अनेक गाडी खरेदीदारांना पडतो. चला […]
बायोचार (Biochar) हा सेंद्रिय पदार्थ आहे जो उच्च तापमानात आणि ऑक्सिजनशिवाय (Pyrolysis प्रक्रियेद्वारे) जैविक अवशेष जळवल्यानंतर तयार होतो. मातीच्या सुपीकतेसाठी आणि हवामान बदलावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी बायोचार एक प्रभावी उपाय मानला जातो. प्राचीन काळी दक्षिण अमेरिकेतील अमेझॉन जंगलात “टेरा प्रेटा” (Terra Preta) म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या सुपीक जमिनीत बायोचारचा उपयोग केला जात असे. टेरा प्रेटा (Terra Preta) […]
शहरांमध्ये नोकरी किंवा व्यवसाय करणारे अनेक लोक शेतीमध्ये रस घेत आहेत, पण पूर्ण वेळ शेती करण्यास सक्षम नसतात. ते केवळ शनिवार-रविवारी किंवा सुट्टीच्या दिवशी आपल्या शेतजमिनीवर शेती करतात. यालाच वीकेंड फार्मिंग (Weekend Farming) असे म्हणतात. ही संकल्पना शहरी आणि निमशहरी भागांमध्ये वेगाने वाढत आहे. या लेखात आपण वीकेंड फार्मर्स (Weekend Farmers) म्हणजे काय, त्याचा भारतातील वाढता […]
कोंगो नदी ही जगातील सर्वात खोल नदी आहे! तिची खोली २२० मीटर (७२० फूट) इतकी आहे. तुलना करायची झाली, तर ही खोली तब्बल ७०-७५ मजली इमारतीएवढी आहे! कोंगो नदी ही आफ्रिकेतील सर्वात महत्त्वाच्या नद्यांपैकी एक आहे. ही नदी संपूर्ण मध्य आफ्रिका ओलांडून वाहते आणि जगातील सर्वाधिक पाणी वाहून नेणाऱ्या नद्यांमध्ये तिसऱ्या क्रमांकावर आहे. ही नदी […]
महाराष्ट्र राज्यातील कृषी आणि शेतकरी कल्याणासाठी महाराष्ट्र शासनाचे कृषी मंत्रालय कार्यरत आहे. हे मंत्रालय राज्यातील कृषी धोरणे तयार करण्यासोबतच शेतकऱ्यांना मदत करणाऱ्या विविध योजनांची अंमलबजावणी करते. महाराष्ट्रातील कृषी क्षेत्राचा विकास, सिंचन व्यवस्था, जैविक शेतीस प्रोत्साहन, शेतकऱ्यांना अनुदाने, आणि शेतीविषयक नवीन संशोधन यासाठी हे मंत्रालय काम पाहते. महाराष्ट्राचे कृषी मंत्रालय, प्रशासकीय व्यवस्थापन आणि मंत्र्यांची यादी या […]
छत्रपती संभाजी महाराज (१६५७ – १६८९) हे मराठा साम्राज्याचे दुसरे छत्रपती होते. ते छत्रपती शिवाजी महाराजांचे सुपुत्र होते. संभाजी महाराज केवळ पराक्रमी योद्धेच नव्हते, तर एक उत्तम प्रशासक, धोरणकर्ते आणि जनतेच्या हिताचा विचार करणारे राजा होते. त्यांच्या राज्यकाळात मराठा साम्राज्याने प्रचंड संघर्ष केला, पण त्यांनी धोरणात्मक निर्णय घेऊन साम्राज्याच्या विस्तारासाठी आणि लोकांच्या कल्याणासाठी कार्य केले. […]