१४ एप्रिल हा दिवस आपण भारतरत्न डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांची जयंती म्हणून साजरा करतो. भारतीय राज्यघटनेचे शिल्पकार म्हणून प्रसिद्ध असलेले डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर हे केवळ एका समाजाचे नेते नव्हते, तर समाजसुधारक, अर्थतज्ज्ञ, कायदेतज्ज्ञ आणि दूरदृष्टीचे राष्ट्रनेते होते. त्यांनी शेती, ग्रामीण विकास आणि स्त्री सक्षमीकरण या क्षेत्रांत मोलाचे योगदान दिले. या लेखात आपण त्यांच्या या महत्त्वपूर्ण […]
भारतातील सुमारे ६५% लोकसंख्या ग्रामीण भागात राहते, परंतु ग्रामीण आरोग्यसेवा अद्यापही मागासलेली आहे. प्राथमिक आरोग्य केंद्रे (Primary Health Centres – PHC), उपकेंद्रे (Sub-centres) आणि सामुदायिक आरोग्य केंद्रे (Community Health Centres – CHC) अपुरी आहेत. प्रशिक्षित डॉक्टरांची संख्या कमी असून, आरोग्य सुविधांमध्ये मोठी तफावत दिसून येते. सरकारी आकडेवारीनुसार, ग्रामीण भागातील लोकसंख्येपैकी ५०% लोकांना उपचारासाठी खासगी रुग्णालयांवर […]
आज ८ मार्च हा दिवस ‘आंतरराष्ट्रीय महिला दिन‘ म्हणून साजरा केला जातो. हा दिवस महिलांच्या संघर्ष, अधिकार आणि त्यांच्या समाजातील योगदानाचा सन्मान करण्यासाठी समर्पित आहे. महिलांचा समाजातील योगदान प्रत्येक क्षेत्रात अत्यंत महत्त्वपूर्ण आहे. या दिवसाच्या निमित्ताने आपल्याला महाराष्ट्रातील त्या महिलांबद्दल बोलायचं आहे ज्यांनी ग्रामीण विकास आणि सामाजिक सुधारणांमध्ये अमूल्य योगदान दिलं. आंतरराष्ट्रीय महिला दिनाचा इतिहास […]
भारतात कृषी हा अर्थव्यवस्थेचा मुख्य आधारस्तंभ आहे. मात्र, केवळ कच्च्या शेती उत्पादनावर अवलंबून न राहता त्यावर प्रक्रिया करून अधिक उपयुक्त आणि बाजारात मागणी असलेली उत्पादने तयार करणे आवश्यक आहे. यालाच कृषी प्रक्रिया (Agri Processing) असे म्हणतात. कृषी प्रक्रियेमुळे शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढते, अन्नाचा वापर अधिक प्रभावी होतो आणि ग्रामीण भागात रोजगाराच्या संधी निर्माण होतात. सध्या भारतात […]
छत्रपती संभाजी महाराज (१६५७ – १६८९) हे मराठा साम्राज्याचे दुसरे छत्रपती होते. ते छत्रपती शिवाजी महाराजांचे सुपुत्र होते. संभाजी महाराज केवळ पराक्रमी योद्धेच नव्हते, तर एक उत्तम प्रशासक, धोरणकर्ते आणि जनतेच्या हिताचा विचार करणारे राजा होते. त्यांच्या राज्यकाळात मराठा साम्राज्याने प्रचंड संघर्ष केला, पण त्यांनी धोरणात्मक निर्णय घेऊन साम्राज्याच्या विस्तारासाठी आणि लोकांच्या कल्याणासाठी कार्य केले. […]
अलिकडच्या वर्षांत, ड्रोन तंत्रज्ञानाचा अवलंब केल्याने जगभरातील कृषी पद्धतींमध्ये क्रांती झाली आहे, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना पीक व्यवस्थापन वाढवण्यासाठी, उत्पादन वाढवण्यासाठी आणि खर्च कमी करण्यासाठी नवीन साधने उपलब्ध झाली आहेत. भारतात, शेतीमध्ये ड्रोनचा वापर वेगाने होत आहे, पीक निरीक्षण, कीटक व्यवस्थापन आणि सिंचन यामधील विविध आव्हानांना तोंड देण्यासाठी शेतकऱ्यांना नाविन्यपूर्ण उपाय सादर करत आहेत. तथापि, ड्रोन ऑपरेशन्स […]
भारतातील ग्रामीण विकास मंत्रालय (The Ministry of Rural Development (MoRD)) ग्रामीण भागात राहणाऱ्या लाखो लोकांसाठी आशेचा किरण आहे जे आपले जीवन उंचावण्यासाठी आणि गरिबीवर मात करण्यासाठी प्रयत्नशील आहेत. समृद्ध इतिहास आणि विविध कार्यक्रम आणि योजनांसह, MoRD ग्रामीण भारतासमोरील सामाजिक-आर्थिक आव्हानांना तोंड देण्यासाठी आणि सर्वसमावेशक वाढ आणि विकासाला चालना देण्यासाठी समर्पित आहे. इतिहास: ग्रामीण विकास मंत्रालयाने […]
भारतीय शेतीच्या विशाल आणि वैविध्यपूर्ण क्षेत्रात, शेतकरी उत्पादक संस्था (Farmer Producer Organizations or FPOs) सामूहिक सबलीकरण आणि शाश्वत विकासासाठी उभ्या आहेत. हे तळागाळातील समूह लहान आणि सीमांत शेतकऱ्यांना एकत्र आणतात आणि त्यांना संसाधने एकत्र करण्यास, बाजारपेठेतील प्रवेश वाढविण्यास आणि आव्हानांना एकत्रितपणे सामोरे जाण्यास सक्षम करतात. समृद्ध इतिहास आणि विविध मॉडेल्ससह, FPOs संपूर्ण भारतातील ग्रामीण परिवर्तन […]
सावित्रीबाई फुले (Savitribai Phule) यांच्या पुण्यतिथीच्या या पवित्र प्रसंगी, आम्ही एकोणिसाव्या शतकातील भारतातील शिक्षणाचे, विशेषतः महिलांसाठीचे परिदृश्य बदलणाऱ्या दूरदर्शी प्रणेत्याला आदरांजली वाहतो. त्यांचा अदम्य आत्मा आणि अटूट समर्पण पिढ्यांना प्रेरणा देत आहे. आज आपण सावित्रीबाईंच्या शिक्षणाच्या माध्यमातून ग्रामीण विकासात दिलेल्या अतुलनीय योगदानावर चर्चा करू. सावित्रीबाई फुले: स्त्री शिक्षणातील एक मार्गदर्शक सावित्रीबाई फुले, ज्यांना अनेकदा “भारतीय […]
बीपीएल (BPL) हा उत्पन्नाशी संबंधित आर्थिक निर्देशक आहे. बीपीएल हा शब्द भारत सरकारने “दारिद्रय रेषेखाली” (“Below Poverty Line”) जगत असलेल्या व्यक्ती आणि कुटुंबांना ओळखण्यासाठी वापरला आहे. बीपीएल वर्गीकरण (BPL classification) प्रामुख्याने सरकारच्या कल्याणकारी कार्यक्रमांना लक्ष्य करण्यासाठी आणि गरजूंना संसाधने वाटप करण्यासाठी वापरले जाते. या लेखात, आम्ही बीपीएलचा परिचय आणि गरिबीचा सामना करण्यासाठी सरकार काय करत […]