सिट्रॉन (Citron) (Citrus medica) हे एक पारंपरिक व प्राचीन सिटरस (Citrus) प्रजातीतील फळ आहे. याला मूळ सिटरस फळांपैकी एक मानले जाते आणि याच्या संकरातून लिंबू, संत्री, मोसंबी यांसारखी अनेक फळे विकसित झाली आहेत. सिट्रॉनचे वैशिष्ट्य म्हणजे याचा जाड आणि सुगंधी साल, तसेच त्याचा तिखट-आंबट स्वाद. भारतात, विशेषतः दक्षिण भारतात, याचा उपयोग अन्नपदार्थांमध्ये व औषधांसाठी केला […]
भारतीय शेतीत कुंपण आणि गेट / प्रवेशद्वार बसवण्याचा ट्रेंड वाढत आहे. शेतकऱ्यांना आपल्या शेतीच्या सुरक्षेसाठी गेट अत्यंत महत्त्वाचे वाटू लागले आहे. मात्र, अनेकदा शेतीसाठी योग्य गेट निवडताना शेतकऱ्यांना गोंधळ उडतो, विशेषतः गेटची रुंदी आणि उंची किती असावी याबाबत. शेतीसाठी लागणारे विविध प्रकारचे यंत्र, ट्रॅक्टर, ट्रक आणि उत्खनन यंत्रे यांचा विचार करूनच गेटची रुंदी आणि उंची […]
रसायन अवशेषमुक्त शेती (Chemical residue-free agriculture) ही एक आधुनिक आणि शाश्वत शेती पद्धती आहे, जिथे रासायनिक कीडनाशके व खते अत्यंत मर्यादित प्रमाणात वापरली जातात किंवा नैसर्गिक पर्यायांचा अवलंब केला जातो. परिणामी, शेतीमालातील रासायनिक अवशेषांचे प्रमाण नियंत्रित राहते आणि ते मान्यताप्राप्त मर्यादेपेक्षा कमी असते. ही पद्धत संपूर्ण सेंद्रिय शेतीकडे जाण्याचा एक महत्त्वाचा टप्पा आहे, कारण ती […]
भारतीय संविधानाच्या अमलात आल्यानंतर देशाने प्रजासत्ताक बनत स्वातंत्र्य, समता, आणि बंधुतेचे मूल्य आत्मसात केले. 26 जानेवारी, प्रजासत्ताक दिन, हा शेतकऱ्यांसाठी संविधानात दिलेल्या हक्कांचा आणि त्यांच्या महत्वाचा पुनरुच्चार करण्याचा मोठा प्रसंग आहे. भारतीय शेतीप्रधान अर्थव्यवस्थेमध्ये शेतकऱ्यांना विशेष स्थान आहे. संविधान, कायदे, आणि शासकीय योजनांद्वारे शेतकऱ्यांचे हक्क सुनिश्चित केले गेले आहेत. शेतकऱ्यांनी त्यांच्या हक्कांची जाणीव ठेवणे आणि […]
शेतीसाठी पाणी हे अत्यंत महत्त्वाचे साधन आहे. परंतु हवामान बदल, अनियमित पाऊस आणि जलसंपत्तीची कमतरता यामुळे शेतकरी पाण्याच्या समस्येला सतत सामोरे जात आहेत. यावर एक प्रभावी उपाय म्हणजे शेततळ्यांची उभारणी. शेततळे ही आधुनिक शेतीतील एक महत्त्वपूर्ण जलसंधारण पद्धत असून ती शेतकऱ्यांना जलसाठवणुकीसाठी, सिंचनासाठी, आणि शेतीची उत्पादकता वाढवण्यासाठी मदत करते. शेततळ्यांचे फायदे शेततळे बांधण्याची प्रक्रिया 1. […]
शेतीत कीटकनाशके, खते, आणि वनस्पती संरक्षणासाठी विविध प्रकारच्या फवारणी यंत्रांचा उपयोग केला जातो. योग्य प्रकारचे फवारणी यंत्र वापरल्यामुळे फवारणीची कार्यक्षमता, श्रम बचत, आणि उत्पादनाची गुणवत्ता सुधारते. फवारणी यंत्रांचे प्रकार, त्यांचे तांत्रिक घटक, पिकांसाठीची उपयुक्तता, नोजल आकार, फवारणी क्षेत्र, साठवण क्षमता, आणि इतर माहिती याबद्दल येथे सविस्तर माहिती दिली आहे. फवारणी यंत्रांचे प्रकार आणि त्यांचे उपयोग […]
माती परीक्षण (Soil Testing) म्हणजे मातीतील पोषकतत्त्वे, पीएच, सेंद्रिय घटक आणि मातीच्या रासायनिक गुणधर्मांचे परीक्षण होय. माती परीक्षणाच्या आधारे योग्य खते, पिके, आणि जमिनीची देखभाल यासाठी शास्त्रशुद्ध शिफारसी दिल्या जातात. यामुळे उत्पादन खर्च कमी होतो आणि पिकांच्या उत्पादनात वाढ होते. माती परीक्षणासाठी मातीचे नमुने कसे गोळा करावे हे या लेखात जाणून घेऊया. माती परीक्षणाचे महत्त्व […]
झिरो बजेट नैसर्गिक शेती/ Zero-Budget Natural Farming (ZBNF) हा शाश्वत शेतीचा एक पर्याय आहे, ज्यामध्ये रासायनिक खते व कीटकनाशकांवर अवलंब न राहता नैसर्गिक संसाधनांचा वापर करून उत्पादन घेण्यावर भर दिला जातो. पारंपरिक पद्धतींवर आधारित, ही पद्धत शेतकऱ्यांसाठी किफायतशीर असून पर्यावरणपूरक शेतीला चालना देते. झिरो बजेट नैसर्गिक शेती म्हणजे काय? झिरो बजेट नैसर्गिक शेती ही संकल्पना […]
भारतीय शेतीत आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करणे ही काळाची गरज आहे. कृषी तंत्रज्ञान पीक आणि पशुधनाचे संरक्षण करते, उत्पादनवाढीस चालना देते आणि शेतकऱ्यांना आत्मनिर्भर होण्यासाठी प्रेरित करते. खर्चिक वाटणारे तंत्रज्ञान दीर्घकालीन फायदे देऊ शकते आणि शाश्वत शेतीचा मार्ग मोकळा करते. शेतकऱ्यांसाठी हा केवळ आर्थिक नाही तर मानसिक समाधानाचा मार्ग आहे. आधुनिक तंत्रज्ञानाचा शेतीतील वापर कृषी तंत्रज्ञानाचा […]
शेताचे कुंपण हे शेतकऱ्यांसाठी पिके आणि पशुधनाचे संरक्षण करण्याचे महत्त्वाचे साधन आहे. हे वन्य प्राणी आणि अतिक्रमणापासून शेत सुरक्षित ठेवते, ज्यामुळे उत्पादनक्षमता सुधारते. जरी सुरुवातीचा खर्च अधिक असला तरी, दीर्घकालीन फायद्यांमुळे शेतकरी तो वसूल करू शकतात. कुंपणामुळे शेतकऱ्यांना शांतता आणि सुरक्षा मिळते, ज्यामुळे ते शेतीच्या इतर पैलूंवर लक्ष केंद्रित करू शकतात. कुंपण बसवण्यापूर्वी घेण्याच्या टप्प्यांचे […]