हिरवळीचे खत (Green manure) म्हणजे शेतीसाठी निसर्गाचा अनमोल वरदान! मातीची सुपीकता वाढवण्यासाठी विशिष्ट पिके शेतीत पेरली जातात आणि त्यानंतर ती जमिनीत मिसळली जातात, ज्यामुळे जमिनीतील सेंद्रिय पदार्थ वाढतात आणि उत्पादनक्षमतेत मोठी वाढ होते. हे तंत्र केवळ पर्यावरणपूरकच नाही, तर कमी खर्चिक आणि दीर्घकालीन फायदे देणारेही आहे. या लेखात आपण हिरवळीच्या खतांचे विविध प्रकार, फायदे, तसेच […]
बायोचार (Biochar) हा सेंद्रिय पदार्थ आहे जो उच्च तापमानात आणि ऑक्सिजनशिवाय (Pyrolysis प्रक्रियेद्वारे) जैविक अवशेष जळवल्यानंतर तयार होतो. मातीच्या सुपीकतेसाठी आणि हवामान बदलावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी बायोचार एक प्रभावी उपाय मानला जातो. प्राचीन काळी दक्षिण अमेरिकेतील अमेझॉन जंगलात “टेरा प्रेटा” (Terra Preta) म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या सुपीक जमिनीत बायोचारचा उपयोग केला जात असे. टेरा प्रेटा (Terra Preta) […]
छत्रपती संभाजी महाराज (१६५७ – १६८९) हे मराठा साम्राज्याचे दुसरे छत्रपती होते. ते छत्रपती शिवाजी महाराजांचे सुपुत्र होते. संभाजी महाराज केवळ पराक्रमी योद्धेच नव्हते, तर एक उत्तम प्रशासक, धोरणकर्ते आणि जनतेच्या हिताचा विचार करणारे राजा होते. त्यांच्या राज्यकाळात मराठा साम्राज्याने प्रचंड संघर्ष केला, पण त्यांनी धोरणात्मक निर्णय घेऊन साम्राज्याच्या विस्तारासाठी आणि लोकांच्या कल्याणासाठी कार्य केले. […]
रसायन अवशेषमुक्त शेती (Chemical residue-free agriculture) ही एक आधुनिक आणि शाश्वत शेती पद्धती आहे, जिथे रासायनिक कीडनाशके व खते अत्यंत मर्यादित प्रमाणात वापरली जातात किंवा नैसर्गिक पर्यायांचा अवलंब केला जातो. परिणामी, शेतीमालातील रासायनिक अवशेषांचे प्रमाण नियंत्रित राहते आणि ते मान्यताप्राप्त मर्यादेपेक्षा कमी असते. ही पद्धत संपूर्ण सेंद्रिय शेतीकडे जाण्याचा एक महत्त्वाचा टप्पा आहे, कारण ती […]
भारतीय शेतीत आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करणे ही काळाची गरज आहे. कृषी तंत्रज्ञान पीक आणि पशुधनाचे संरक्षण करते, उत्पादनवाढीस चालना देते आणि शेतकऱ्यांना आत्मनिर्भर होण्यासाठी प्रेरित करते. खर्चिक वाटणारे तंत्रज्ञान दीर्घकालीन फायदे देऊ शकते आणि शाश्वत शेतीचा मार्ग मोकळा करते. शेतकऱ्यांसाठी हा केवळ आर्थिक नाही तर मानसिक समाधानाचा मार्ग आहे. आधुनिक तंत्रज्ञानाचा शेतीतील वापर कृषी तंत्रज्ञानाचा […]
मौर्य साम्राज्य (सुमारे 322–185 BCE) हे प्राचीन भारतातील एक महान साम्राज्य होते, ज्याची स्थापना चंद्रगुप्त मौर्याने केली आणि त्याचे शेवटचे शासक बृहद्रथ मौर्य होते. या काळात कृषी व्यवस्थेत महत्त्वपूर्ण सुधारणा आणि विकास घडवून आणले गेले. मौर्य काळातील कृषी तंत्रज्ञान, सिंचन व्यवस्थापन, पिकांची विविधता, आणि आर्थिक सुधारणा यांनी शेतकऱ्यांच्या जीवनात मोठे परिवर्तन घडवले. या लेखात, मौर्य […]
वर्तमान काळात तंत्रज्ञानाच्या क्षेत्रात मोठी प्रगती होत आहे, ज्यामुळे शेतकर्‍यांच्या जीवनात सुधारणा घडवता येईल. यामध्ये चॅट-जीपीटी / ChatGPT हे एक महत्त्वाचे साधन आहे, जे शेतकर्‍यांना विविध प्रकारच्या सल्ला, माहिती व सहाय्य प्रदान करू शकते. चला तर मग, शेतकर्‍यांनी ChatGPT कसे वापरावे हे पाहूया. 1. ChatGPT म्हणजे काय? ChatGPT हा एक अत्याधुनिक भाषा मॉडेल आहे जो […]
सेंद्रिय शेती ही आधुनिक काळात वाढती लोकप्रियता मिळवणारी शेती पद्धती आहे. पर्यावरण पूरकता, आरोग्यवर्धक अन्न आणि शाश्वत विकास यासाठी सेंद्रिय शेतीचे महत्व वाढले आहे. परंतु, सेंद्रिय शेतीतही काही आव्हाने आहेत, ज्यांचा सामना करूनच शेतकऱ्यांना यश मिळवता येईल. या लेखात आपण सेंद्रिय शेतीतील आव्हाने, संधी, आणि या आव्हानांचा सामना कसा करावा हे जाणून घेऊ. सेंद्रिय शेतीतील […]
माती ही नैसर्गिक संसाधन असून ती खनिजे, सेंद्रिय पदार्थ, पाणी, वायू आणि जिवंत सजीव यांच्या मिश्रणाने बनलेली असते. मातीची रचना तिच्या खनिज कणांच्या आकारावर, त्यातील सेंद्रिय पदार्थाच्या प्रमाणावर, आणि पाण्याच्या धरून ठेवण्याच्या क्षमतेवर अवलंबून असते. मातीचे प्रकार समजून घेणे महत्त्वाचे आहे कारण त्यावरून पिकांची उत्पादकता आणि जमिनीचे आरोग्य ठरते. भारतातील मातीचे वर्गीकरण (Classification of Soil […]
अलिकडच्या वर्षांत, ड्रोन तंत्रज्ञानाचा अवलंब केल्याने जगभरातील कृषी पद्धतींमध्ये क्रांती झाली आहे, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना पीक व्यवस्थापन वाढवण्यासाठी, उत्पादन वाढवण्यासाठी आणि खर्च कमी करण्यासाठी नवीन साधने उपलब्ध झाली आहेत. भारतात, शेतीमध्ये ड्रोनचा वापर वेगाने होत आहे, पीक निरीक्षण, कीटक व्यवस्थापन आणि सिंचन यामधील विविध आव्हानांना तोंड देण्यासाठी शेतकऱ्यांना नाविन्यपूर्ण उपाय सादर करत आहेत. तथापि, ड्रोन ऑपरेशन्स […]