संत्रा लागवडीत आरोग्यदायी आणि रोगमुक्त रोपांची निवड अत्यंत महत्त्वाची आहे. योग्य रोपांपासून सुरुवात केल्यास उत्पादन वाढते आणि दीर्घकालीन आर्थिक लाभ मिळतो. नागपूर संत्रा / स्वीट ऑरेंज लागवडीसाठी सेंट्रल सिट्रस रिसर्च इन्स्टिट्यूट (CCRI), नागपूर आणि खाजगी नर्सरी या दोन्ही पर्यायांमधून रोपे खरेदी करता येतात. परंतु योग्य निर्णय घेण्यासाठी काही महत्त्वाच्या बाबींचा विचार करावा लागतो. १. सेंट्रल […]
शेतीसाठी माती किती उपयुक्त आहे, याचा निर्णय केवळ तिच्या प्रकारावरच नाही, तर तिच्या विविध गुणधर्मांवर देखील अवलंबून असतो. योग्य मातीमध्ये पिके चांगली वाढतात, पोषणद्रव्यं सहज मिळतात, आणि जलधारणक्षमता चांगली असते. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी मातीचे गुणधर्म (Soil Properties) समजून घेणं फार महत्त्वाचं आहे. भारतामध्ये आढळणाऱ्या मातीचे प्रकार व त्यांचे शेतीतील महत्त्व यावर आधारित लेख तुम्ही इथे वाचू […]
भारतामध्ये कोंबडी पालन करताना एक महत्त्वाचा प्रश्न समोर येतो — खरी देशी कोंबडी कोणती? आणि देशी अंडी म्हणजे नेमकं काय? अनेक वेळा बाजारात जे ‘देशी अंडी’ (desi/ country eggs) म्हणून विकले जातात, ती प्रत्यक्षात देशी-टाईप (improved/desi-type) जातींच्या कोंबड्यांची अंडी असतात. या लेखात आपण देशी व देशी टाईप कोंबड्यांमधील फरक, अंडी व मांसाचे पोषणमूल्य, NBAGR नोंदणीबाबत […]
बदल हवा पण कुठल्या दिशेने? आजच्या काळात भारतातील शेती संकटात सापडली आहे. उत्पन्न वाढत नाही, मातीचा कस गमावला जातोय, आणि उत्पादन खर्च मात्र सातत्याने वाढतो आहे. यामध्ये शाश्वततेचा अभाव दिसून येतो. यावर उत्तर म्हणून अनेकजण पारंपरिक शेतीचा आग्रह धरतात — पण यामुळे खरोखरच सर्व प्रश्न सुटतील का? की ही फक्त एक भावनिक प्रतिक्रिया आहे? रासायनिक […]
आज ११ एप्रिल – थोर समाजसुधारक महात्मा ज्योतिराव गोविंदराव फुले यांची जयंती! त्यांचा जन्म ११ एप्रिल १८२७ रोजी झाला. या लेखाच्या माध्यमातून आपण त्यांच्या जन्मतिथीच्या निमित्ताने, महात्मा फुले यांच्या कृषी आणि शिक्षण क्षेत्रातील क्रांतिकारी कार्यावर विशेष लक्ष केंद्रित करत आहोत. महात्मा फुले हे समाजातील शोषित, वंचित, महिलां आणि शेतकऱ्यांच्या हक्कासाठी आयुष्यभर झगडणारे असामान्य विचारवंत, लेखक […]
साखर काढण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या ऊसापासून तयार होणारा गूळ म्हणजे भारतात पारंपरिक गोडीचा एक शाश्वत स्रोत. पण पारंपरिक गुळाच्या तुलनेत गूळ पावडर (Jaggery Powder) आता अधिक मागणीमध्ये आहे कारण ती वापरण्यास सोपी, टिकाऊ आणि आरोग्यासाठी फायदेशीर असते. चला तर मग पाहूया गूळ पावडर तयार करण्याची प्रक्रिया आणि त्यामधील व्यवसाय संधी. गूळ पावडर म्हणजे काय? गूळ पावडर […]
भारत हा कृषिप्रधान देश असून विविध हवामान आणि भौगोलिक परिस्थितींमुळे येथे विविध प्रकारच्या शेती पद्धती आढळतात. देशातील कृषी उत्पादन हे मुख्यतः दोन प्रमुख हंगामांवर अवलंबून असते—खरीप आणि रब्बी. भारतीय कृषी कॅलेंडर हा कृषी धोरणकर्ते, संशोधक, नवशिक्या शेतकरी आणि धोरण निर्मात्यांसाठी अत्यंत महत्त्वाचा असून तो शेतीच्या योग्य नियोजनासाठी मार्गदर्शक ठरतो. भारतातील विविध हवामान आणि त्याचा शेतीवर […]
कधी ऐकलंय का की काही माश्या जखमांमध्ये अंडी घालतात आणि त्यातून निघालेल्या अळ्या जिवंत मांस खातात? हे ऐकून थोडंसं विचित्र वाटेल, पण हे खरं आहे! या माश्यांना स्क्रूवर्म फ्लाय (Screwworm Fly) (Cochliomyia hominivorax) म्हणतात आणि त्या अनेक प्राण्यांसाठी, अगदी कधी कधी माणसांसाठीही, धोकादायक ठरू शकतात. ही समस्या अमेरिकेत कधी काळी मोठ्या प्रमाणावर होती, पण आता […]
भारतातील शेती क्षेत्रात तंत्रज्ञानाच्या वाढत्या वापरामुळे पीक सल्लागार सेवा (Crop Advisory Services) अधिक प्रभावी आणि शेतकऱ्यांसाठी उपयुक्त बनल्या आहेत. परंतु, या सेवांचा स्वीकार करावा की नाही, हा प्रश्न अनेक शेतकऱ्यांच्या मनात आहे. या लेखात, आपण या सेवांच्या फायद्या-तोट्यांचा आढावा घेऊन त्यांच्या स्वीकाराबाबत विचार करू. पीक सल्लागार सेवांचा उद्देश: पीक सल्लागार सेवा म्हणजे शेतकऱ्यांना त्यांच्या पिकांच्या […]
भारतात शेतीच्या विविध पद्धतींबाबत चर्चा सातत्याने होत असते. सेंद्रिय शेती (Organic Farming) आणि चांगल्या कृषी पद्धती (Good Agricultural Practices – GAP) या दोन्ही शेती पद्धती शाश्वत शेतीला चालना देणाऱ्या आहेत. मात्र, भारतीय शेतकऱ्यांसाठी कोणता पर्याय अधिक फायदेशीर ठरू शकतो? या लेखात या दोन्ही संकल्पनांबाबत सविस्तर चर्चा करू आणि योग्य निवडीसाठी मार्गदर्शन करू. सेंद्रिय शेती म्हणजे […]